Renesans przypada na XV/XVI wiek. W Polsce zwany jest złotym wiekiem, znanym też jako odrodzenie. Przedstawiciele epoki nawiązywali do Antyku, sztuki Rzymian i Greków i Rzymian. W wielu dziełach można zauważyć odwoływanie się do motywów mitologicznych i biblijnych. Przedstawiciele sztuki podkreślali piękno form starożytnych i pragnęli ich odrodzenia na nowo. Sztuka renesansu była nacechowana spokojem, harmonią i statycznością oraz pięknem.
Twórcy stawiali człowieka w centrum życia. Dla nich piękno miało być widzialne, a nawet cielesne, nie tylko duchowe jak to miało miejsce w minionej epoce. Sztuka miała ukazywać prawdę i piękno natury. Artyści, szczególnie malarze przedstawiali wszystko bardzo realistycznie w odpowiednich proporcjach, przy zachowaniu umiaru i harmonii. Do rozwoju renesansu przyczynili się włoscy rzeźbiarze i architekci. Trafił do Polski za sprawą Aleksandra Jagiellończyka i Zygmunt Starego, choć swój wkład miała również Bona.
Architektura w renesansie
Sztukę renesansu doceniała polska elita, czyli arystokracja i szlachta, a nawet królowie, którzy swoje pałace chcieli stawiać w stylu renesansowym. Taką budowlą był Zamek królewski na Wawelu w Krakowie, uważany za jedną z piękniejszych budowli w Europie Środkowej. Powstawała przez ponad 40 lat i pracowali przy niej architekci, murarze, kamieniarze, malarze i tkacze. Zmieniali się kierujący pracami, ale też wprowadzano inne koncepcje, a nawet wyburzane niektóre elementy obiektu, by w końcu stworzyć piękne dzieło renesansu. Zygmunt Stary, a następnie Zygmunt August przenosili florenckie formy plastyczne do Krakowa.
Renesansowe budowle stawiano nie tylko w Krakowie, ale też w innych miastach. Przykładem jest ratusz w Poznaniu, Architekci oraz rzeźbiarze ornamenty łączyli gotykiem jak w przypadku ratusza w Sandomierzu i Tarnowie. Jan Zamoyski zlecił budowę Zamościa, architektowi włoskiemu – Bernardo Morando. Miasto miało kształt pięcioboku. W stylu renesansowym budowano kamienice, łącząc cegły z elementami kamiennymi, nadając elewacjom dwóch kontrastowych barw. Budynki były wąskie, o szerokich frontach, zdobione płaskorzeźbami i rustyką. Architektura sakralna rozwijała się wolniej niż w średniowieczu. Do budowy świątyń zatrudniano włoskich mistrzów, przykładem tego rodzaju obiektu jest katedra w Płocku.
Renesans — rzeźby i obrazy
Polacy nie tworzyli sztuki renesansowej i nie wprowadzali norm estetycznych, ale wzorowali się na włoskich artystach. Po mistrzowsku wprowadzali nowe style w Rzeczypospolitej. Do wybitnych polskich twórców w okresie odrodzenia należał Jan Michałowicz. Ważną postacią był także Franciszek Florentczyk, który był twórcą pięknego, obramowania okien zamkowych na Wawelu, renesansowymi zdobieniami i oprawę arkadową grobowca Jana Olbrachta. Nagrobek Zygmunta I, przedstawiający śpiącego króla, również został wykonany na wzór włoski. Natomiast mistrz Bartłomiej Berrecci wykonał nagrobek biskupa Piotra Tomickiego spoczywającego na Wawelu, w śpiącej pozycji, z podpartą głową na dłoni. Do twórców nagrobków należeli również Hieronim Canavesi i Giovanni Maria Padovano. Warto wspomnieć o rzeźbie drewnianej, która charakteryzowała się pięknymi i fantazyjnymi zdobieniami.
W Rzeczypospolitej epoki Renesansu modne było malarstwo batalistyczne, przykładem jest obraz przedstawiający: Bitwę pod Orszą. W świątyniach dekorowano sufity i ściany, postaciami biblijnymi. Obrazy religijne wykonywali przeważnie niemieccy artyści, m.in.: Michael Lentz, Hans Suss. Tworzono wówczas portrety, których namalowanie zlecali królowie, książęta, arystokracja i mieszczaństwo. Jednym z liczących się twórców był Marcin Kober. Rozpowszechniło się też malarstwo miniaturowe. Zdobiono książki, modlitewniki władców, ewangeliarze.
AM