Objawienie Pańskie nazywane potocznie świętem Trzech Króli jest obchodzone od wieków w Polsce i nie tylko. Epifania (gr. επιφάνεια epifaneia; objawienie, ukazanie się) – chrześcijańskie święto mające uczcić objawienie się Boga człowiekowi (teofania), obecność Boga w historii człowieka, a także uzdolnienie człowieka do rozumowego poznania Boga.
Symbolem święta jest historia opisana w Ewangelii Mateusza, według której Mędrcy ze Wschodu przybyli do Betlejem, aby oddać pokłon Jezusowi.
Dary złożone przez „Trzech Króli” miały swoją symbolikę:
złoto podkreślało królewską godność Chrystusa,
kadzidło złożone było jako ofiara dziękczynna Bogu,
mirra, którą namaszcza się ciało zmarłych, miała być zapowiedzią Golgoty.
Na temat pochodzenia Trzech Króli, nie ma zbyt wiele źródłowych dokumentów, ale jest za to więcej legend i spekulacji. Pobożność ludowa ze względu na ilość darów ustaliła, że było ich trzech. W VI w. zaczęto o nich mówić jako o królach, a 300 lat później nazwano ich Kacprem, Melchiorem i Baltazarem.
Kacper jest w sztuce przedstawiany najczęściej jako Afrykańczyk ofiarujący mirrę, Melchior – Europejczyk dający złoto i Baltazar – król azjatycki przynoszący kadzidło do żłóbka.
Nie ma jednak pewności czy rzeczywiście istnieją relikwie Trzech Króli. Legenda głosi, że przechowywano je początkowo w Konstantynopolu, a w późniejszym okresie trafiły do Mediolanu.
Zwyczaje Objawienia Pańskiego
Zwyczaj święcenia tego dnia złota i kadzidła wykształcił się na przełomie wieków XV i XVI. Poświęcanym kadzidłem, którym była żywica z jałowca, okadzano domy i obejście, co miało znaczenie symbolicznego zabezpieczenia go przed chorobami i nieszczęściami. Zwyczaj nawiązuje do Księgi Wyjścia (11,1-13,16), Izraelici oznaczali drzwi swoich domów krwią baranka paschalnego. Chrześcijanie poświęconą kredą znaczą odrzwia swoich mieszkań, prosząc Chrystusa o błogosławieństwo i publicznie wyznają swoją wiarę. Dom kropi się święconą wodą, a spalane kadzidło podkreśla, że jest on miejscem modlitwy. Dawniej poświęconym złotem dotykano całej szyi.
Po uroczystym obiedzie podawano ciasto z migdałem. Ten, kto go odnalazł w swoim kawałku, zostawał „królem migdałowym”. Znany był też zwyczaj chodzenia dzieci z gwiazdą, które pukając do domów, otrzymywały rogale, zwane „szczodrakami”. Śpiewano przy tym kolędy o Trzech Królach.
Przy kościołach stały stragany, sprzedawano kadzidło i kredę.
Od XVIII wieku upowszechnił się także zwyczaj święcenia kredy, którą zwyczajowo w święto Trzech Króli na drzwiach wejściowych w wielu domach katolickich pisano litery: K+M+B oraz datę bieżącego roku. Zwyczaj ten, znany również w czasach obecnych, jest błędną interpretacją łacińskiej inskrypcji C†M†B Christus Mansionem Benedicat (Niech Chrystus błogosławi temu domowi), choć święty Augustyn tłumaczy je jako Christus Multorum Benefactor (Chrystus dobroczyńcą wielu).
Dzień Objawienia Pańskiego był również zakończeniem okresu Godów, który rozpoczyna się w pierwszym dniu Święta Bożego Narodzenia, a początkiem karnawału.
źródło: katedra.lodz.pl
