Wykluczenie społeczne jest problemem, który generują czasy, rozwój i postęp. Dotyka on ludzi słabszych, niepełnosprawnych, starszych oraz mniej wykształconych. Aktywizacja tych ludzi, czyli ich powrót do społeczeństwa, stanowi wyzwanie w każdym państwie. I choć nie jest zadaniem prostym, to jednak powinna stać się obowiązkowym celem rozwiniętych społeczeństw.
Przyczyny wykluczenia.
Wykluczenie społeczne nie jest działaniem celowym, jest konsekwencją rozwoju i o tym należy pamiętać. Najczęściej 
wywołane jest przez wiele czynników – stan zdrowia, fizycznego i psychicznego, koleje losu, uzależnienia, wykolejenie społeczne i kroczenie drogą przestępczości, bezdomność, biedę, czy rozwój cywilizacyjny. Osoby upośledzone w różny sposób oraz starsze zwyczajnie nie nadążają za biegiem wydarzeń, w związku z czym zostają w tyle i sobie nie radzą z tym, co czeka na nie w świecie. I choć w jednej chwili mają swoje miejsce i są potrzebni, to już za chwilę mogą być zupełnie bezużyteczni dla społeczeństwa w czasach, w których jeśli ktoś nic nie wnosi, musi przepaść. Surowe słowa, nawiązują do wyścigu szczurów, jaki zgotował nam kapitalizm, będący duchem liberalizmu, jeśli ktoś nie wytrzymuje tempa, odpada.
Wykluczenie społeczne stanowi też konsekwencję rozwoju cywilizacyjnego, co również pokrywa się ze stanem zdrowia, wiekiem i wiedzą ludzi. Wprowadzenie komputera stanowiło duży szok dla wielu ludzi, korzystających z maszyn do pisania. Jeśli do tego dodamy fakt, że przez ten komputer można załatwić wiele spraw np. zarejestrować się do lekarza, złożyć wniosek do urzędu, dokonać płatności lub skontaktować się z kimś, a innej możliwości z powodu obostrzeń nie ma, powstaje problem. Dotyczy on jednak tylko tych ludzi, którzy z komputerem czy smartfonem nigdy nie mieli styczności. Gdyby więc zostawić tych ludzi samych sobie, zwyczajnie skazani by byli na zapomnienie i powolną śmierć. Jednak zachodnia cywilizacja na szczęście jeszcze o tych ludziach nie zapomniała.
Aktywizacja ludzi.
W rozwiniętej cywilizacji nie do pomyślenia wydaje się sytuacja, w której ludzie słabi zostawieni są sami sobie. Należy jednak pamiętać, że części tych osób pomagają członkowie rodzin. Kolejnej części pomagają wolontariusze wspierani przez fundacje czy programy pomocowe, a dla jeszcze innych przygotowane są specjalne zajęcia, na które można się odpłatnie zapisać. W przypadku pracy jedne firmy za cel biorą sobie aktywizację pewnych grup, inne zatrudniają osoby starsze czy niepełnosprawne, ponieważ z tego tytułu otrzymują stosowne dofinansowanie, i to im się opłaca. Niezależnie jednak od rodzaju wsparcia w aktywizacji, dobrze, że ktoś wciąż pragnie dać tym grupom ludzi sens życia.
Człowiek musi w życiu coś robić, pracować i czuć się potrzebnym, ponieważ dzięki temu znajduje cel w życiu i swoje miejsce na Ziemi. A aktywizacja właśnie to gwarantuje, pozwala wyrwać się ze stanu wykluczenia, sprawiając, że człowiek na nowo staje się pełnowartościowym członkiem społeczności. I choć nie zawsze musi to iść szybko i bezproblemowo, to jednak ważne, że proces ten powoli postępuje. Aktywizacja sprawia, że człowiek nie czuje się obcy i osamotniony, nie wiedząc, o co chodzi, podczas gdy wszyscy inni wiedzą, przez co mogą słabsze i nieświadome osoby wykorzystywać do własnych celów, legalnie w świetle prawa lub szydzić z nich i wyśmiewać.
Praca jako aktywizacja.
Doskonałym sposobem na aktywizację jest praca. Zatrudnianie ludzi zawsze jest dobrym pomysłem, ponieważ zadania, które ktoś
realizuje, a za które ma płacone, przynoszą mu samozadowolenie, satysfakcję i spełnienie. Nie należy się jednak dziwić pracodawcom, że nie chcą zatrudniać osób niepotrafiących posługiwać się nowoczesnymi narzędziami, starszych, schorowanych czy niepełnosprawnych. Każdy ma do zrealizowania pewne zadania, które stanowią podstawę dla funkcjonowania firmy. Przyjęcie do pracy osoby, które nie będzie dawała sobie rady na danym stanowisku, co często jest wiadome już na samym początku, sprawia, że cel firmy nie będzie realizowany. Jest też tak, że część pracodawców nawet chciałaby zatrudnić osobę mniej zdolną do pracy, jednak potrzebuje ludzi dynamicznych, bo w żaden sposób nie zredukuje pewnych braków w firmie wywołanych trudnościami pracownika.
Z tego powodu powstają specjalne fundusze, które rekompensując pewne straty, zachęcają firmę do zatrudniania danej grupy osób. Takie rozwiązanie jest doskonałe dla każdej ze strony, ponieważ zadanie w danym zakładzie zostaje zrealizowane (w jakimś stopniu) bez straty dla pracodawcy, któremu są one niwelowane dofinansowaniem; dana osoba zostaje pracownikiem, otrzymuje wynagrodzenie, ale co ważne poczucie bycia w jakimś stopniu ważnym i potrzebnym; a państwo jako instytucja nie łoży na zasiłki dla ludzi, którzy tylko siedzą w domu, a inwestuje w obywatela, która to inwestycja wbrew pozorom się zwraca.
W przypadku pewnych przedsiębiorstwa jak np. McDonald’s, której to właściciele firmy wzięli sobie za cel wsparcie osób z ograniczeniami, możliwe jest zatrudnienie takich ludzi nawet bez specjalnych dotacji, ponieważ sam charakter pracy umożliwia jej podzielenie na pewne etapy, do których przydzielić można konkretne osoby. I tak na przykład w tej sieci fastfood, można zatrudnić jedną osobę, która będzie robiła jedną kanapkę. A można, za mniejsze pieniądze, zatrudnić kilka osób, z których każda wykona jedną czynność z przygotowywania kanapki. Koniec końców produkt będzie gotowy, a ludzie będą mieć pracę. Nie zawsze liczy się, wbrew kapitalistycznemu podejściu, to ile ktoś zarabia, tylko to, że za uczciwie wykonaną pracę dostanie wynagrodzenie. W przypadku osób wykluczonych społecznie jest to bardzo ważne.
Aktywizacja przez naukę.
Uczestnictwo w normalnym świecie wymaga nauki nowych rzeczy, które stanowią w podstawę danej rzeczywistości. Szkolenia osób wykluczonych społecznie mają za zadanie nie tylko nauczyć czegoś daną osobę, ale przede wszystkim zmniejszyć dystans między nim a społeczeństwem i przybliżyć ją do aktualnych realiów rynkowo-społecznych. W skład tego rodzaju aktywizacji wchodzą różnego rodzaju kursy, które są dostosowane do potrzeb wielu osób. Dla osób biednych, bezdomnych, które opuściły zakład karny, w różny sposób ograniczonych, organizuje się zajęcia, w ramach których nabywają nowe umiejętności, odpowiadające zapotrzebowaniu na rynku pracy.
W skład kursów wchodzą zajęcia ze spawania elementów metalowych, nauka czynności budowlanych, jak murowanie, czy 
tynkowanie, kursy komputerowe z różnych zagadnień cyfryzacji, bądź zajęcia z krawiectwa czy związane z mechaniką pojazdów. Mają one w podstawie zagadnienia teoretyczne, ale przede wszystkim nastawione są na praktykę, co daje zarówno rzetelną wiedzę, jak i faktyczne umiejętności. Kursy te są finansowane przez państwo czy wspólnotę europejską.
W przypadku osób starszych aktywizacja ma za zadanie przede wszystkim odnaleźć się w nowej codzienności, nauczyć obsługi komputera czy telefonu, z którymi do tej pory mogli nie mieć styczności. Lekcje te odbywają się regularnie, przygotowują do samodzielnej obsługi komputera, od jego włączenia, po jego wyłączenie. Obejmują naukę pisania, posługiwania się myszką, wyszukiwania informacji w internecie, wykonywania przelewów i dokonywania płatności, drukowania i skanowania dokumentów, a także obsługę wskazanych w kursie programów komputerowych. Ich poziomy są różne, od podstawowego, przez średnio zaawansowany, po kurs dla osób zaawansowanych w obsłudze. Należy jednak pamiętać, że zaawansowany kurs dla seniora, dla młodego człowieka stanowi elementarną wiedzę. Jednak jest to ważne, szczególnie że coraz więcej czynności załatwimy zdalnie. Stanowi to też doskonałe zajęcie czasu wolnego i sposób na nudę. Bardzo często kursy te są płatne, bez dofinansowania, ale wciąż ich koszt w stosunku do korzyści jest niewiarygodnie niski.
Warto jest samodzielnie się aktywizować oraz zachęcać do tego innych ludzi. Wykluczenie społeczne, rodzi poczucie samotności, wyobcowania i skutkuje depresją, załamaniem, prowadząc do czynności suicydalnych.
Arkadiusz Malanowski
