Bursztyn w Polsce ma długą historię, powstał bowiem wiele wieków temu. Przez Greków nazywany był elektronem, ponieważ przyciągał inne substancje, natomiast Rzymianie kreślili go żywicą –glaesum. Był bardzo cenionym towarem przez cesarzy, uczonych, a tym samym i kupców, którzy zarabiali na handlu.
Za co w starożytności ceniono bursztyn?
Bursztyn od wieków fascynował ludzi. Ceniono go za urok, ale również za właściwości lecznicze. W starożytności był przedmiotem kultu, uważano, że jego magiczna moc chroni, przynosi szczęście i zapewnia długowieczność. W Grecji i Rzymie traktowano kamień jako symbol boskości i luksusu. Powstawały nawet legendy, w których są wzmianki o bursztynie, przykładem jest dzieło poety Owidiusza „Metamorfozy”. Także rzymski pisarz Gaius Plinius Secundus, znany jako Pliniusz Starszy, w swoim dziele „Historia Naturalis” opisał bursztyn. Wówczas był pionierem w zbieraniu informacji na temat przyrody i nauk przyrodniczych. Zdaniem Pliniusza, bursztyn powstał z miąższu drzew sosny, który zgęstniał pod wpływem zimna, ale i działania wody morskiej. Podał nawet miejsca, gdzie można było znaleźć żywicę i w jakich kolorach oraz formach.
Kolejnym twórcą teorii był Tacyt, wybitny historyk rzymski, który opisał bursztyn w swoim dziele „Germania”. Tales z Miletu, grecki uczony i filozof z kolei twierdził, że ten kamień działa jak magnes, ma własności elektrostatyczne i dlatego nadał mu nazwę „elektron”. Już przed wiekami interesowano się bursztynem, badając jego pochodzenie, a wszystko dlatego, że był piękny i miał działania zdrowotne. Doceniali go możnowładcy i rzymscy cezarze, dla których tworzono przepiękne ozdoby. Kupcy wyruszali na poszukiwanie kamienia, ponieważ był to sposób na dobry zarobek. Docierali do rejonów, gdzie występował, czyli nad Bałtyk i Morze Śródziemne. W czasach handlu wymiennego, rzymscy handlarze za bursztyn oferowali surowce, a także ceramikę, tkaniny, wino, produkty z metalu oraz inne wyroby. Kupcy wymieniali się towarem, ale też informacjami o różnych krainach, zasobach, uprawach, obyczajach, klimatach i władcach, które ułatwiały im wyprawy.
Bursztyn w Polsce – złoto Bałtyku
Bursztyn w Polsce (naturalna żywica drzewna) ma długą historię, sięgającą kilku tysięcy lat. Przez wieki twardniał i kamieniał, stanowiąc bogactwo dla naszego kraju. Wydobywano jeszcze w epoce kamienia i brązu, kiedy nasze ziemie zamieszkiwali osadnicy i różne plemiona. Archeolodzy potwierdzili, że p.n.e. na terenach Kujaw, Pomorza, Śląska, Ziemi Lubuskiej i Wielkopolski zamieszkiwała ludność wytwarzająca sztylety, siekiery oraz inne narzędzia, ale też różne ozdoby. Pradawni mieszkańcy tych ziem wytwarzali również z bursztynu amulety, biżuterię oraz leki. W naszym kraju były złoża minerału, które należały do rzadkości. Zdaniem naukowców w czasach Jezusa Chrystusa, na ziemie polskie przyjeżdżali Rzymianie, ulubionym ich miejscem był szlak bursztynowy.
Kamień był ceniony ze względu na swoje piękno, dlatego był na niego popyt. W średniowieczu Polska dostarczała minerał do wielu krajów. Złoty wiek bursztynu przypadł na okres renesansu i XVII wiek, wówczas nasz kraj był jednym z głównych dostawców minerału do Europy, Azji oraz Afryki. Szlak bursztynowy obejmował drogi lądowe i wodne, należał wtedy do kluczowych szlaków handlowych. W naszej literaturze można znaleźć utwory, tezy, dzieła naukowe na temat żywicy.
Polski bursztyn dzisiaj
W Polsce powstawały unikalne ozdoby i przedmioty użytkowe z bursztynu, znane nie tylko w Europie. Dziś można je podziwiać w licznych muzeach bursztynu. Z czasem kamień w świecie tracił na swojej popularności, ale pomimo tego, rodzime dziedzictwo przetrwało. Bursztyn jest elementem naszej turystyki, kultury, ale również medycyny i kosmetologii. Oprócz wyjątkowej biżuterii, produkowane są maści, nalewki, kremy, balsamy etc. Żywica, poza swoim naturalnym pięknem, ma właściwości lecznicze, dlatego nigdy nie utraci swojej wartości. Bursztyn jest ważną częścią polskiej gospodarki, dostarczając surowiec, ale też produkty do wielu krajów na świecie. Główne źródła żywicy są w Trójmieście, głównie w Gdańsku i w Gdyni.
Kamień znajduje się w Bałtyku, ale można spotkać w nadmorskich plażach, rzekach i lasach wybrzeża, dlatego poszukiwaczy nie brakuje. Bursztyn w Polsce jest nie tylko w Gdańsku, Sopocie i Gdynia, ale również w innych miejscowościach, jak np.: Sarbinowo, Szczecin, Kołobrzeg, Darłowo, Ustka, Stegna. Znalezienie bryłek nie jest problematyczne, ale trzeba poświęcić trochę czasu. Fale wyrzucają je na plaże podczas sztormów, a najwięcej kruszcu leży zimą. Chcąc zebrać kamyki, warto wybrać się na plażę nocą lub przed wschodem słońca. Podstawą jest jednak rozpoznanie bursztynu, szczególnie niewielkich rozmiarów. Oto kilka podpowiedzi:
- bursztyn pachnie żywicą,
- po potarciu przyciąga papier,
- włożony do słonej wody, unosi się na jej powierzchni,
- rozgrzana igła wbita w bursztyn, wysuwa się,
- podgrzany do wyższej temperatury, wydziela przyjemny zapach,
- pod wpływem światła UV zmienia kolor na żółto-miodowy.
Żywica ma cenne właściwości. szczególnie jest wartościowa dla kolekcjonerów, ale każdy chciałby ją znaleźć. Należy jednak nauczyć się odróżniać kamyki od bursztynów. Nie mając pewności co do prawdziwości kamienia, można udać się do rzeczoznawcy, który oceni też wartość skarbu znad Bałtyku.
AM
