Rzeczypospolita w okresie renesansu

Renesans poznajemy przede wszystkim od strony Włoch. Warto jednak pamiętać, że wtedy i my Polacy nie próżnowaliśmy.

Rzeczypospolita a renesans

Rzeczypospolita w okresie renesansu, który przypadł na XVI w. była w pełni rozkwitu i nie przez przypadek panowało określenie – złoty wiek. Nasz kraj zajmował obszar blisko 1 mln km i liczył sobie około 10 mln mieszkańców. Byliśmy znaczącym państwem pod względem gospodarczym, politycznym i militarnym. W Polsce rozwijała się również kultura i sztuka, a co ważne język ojczysty. Rzeczypospolita, odgrywała ważną rolę w Europie. Ogromny wkład mieli Jagiellonowie – Zygmunt I Starego oraz jego żona Bona, a następnie Zygmunt II August. Przebudowano Zamek Królewski na Wawelu, nadając mu renesansowy wystrój. Budownictwo rozwijało się nie tylko Krakowie. W Wilnie modernizowano katedrę i zamek. Wzorując się na poczynaniach króla, arystokracja również odnawiała zamki i rezydencje oraz stawiała pałace z urokliwymi dziedzińcami, balkonami i przepięknym wnętrzem.

W renesansie również miasta zyskiwały na wyglądzie. Rozwój budownictwa koncentrował się głównie na ratuszu. W wielu miejscowościach powstawały więc okazałe obiekty. Mieszczanie stawiali i przebudowywali kamienice. Ozdabiali ściany zewnętrzne płaskorzeźbami, a fasady dekorowali malowidłami. W renesansie przykładano ogromną wagę do rzeźby. Nagrobki i płyty nagrobne oraz stworzone postacie umieszczano w kościołach. W renesansie rozwinęło się malarstwo batalistyczne i historyczne oraz rozpowszechniło się bogate zdobnictwo książek. W tym czasie nastała moda na muzykę. Powstawały utwory świeckie i kościelne i świeckie, a na dworze królewskim zatrudnione były muzyczne zespoły. Utwory były tworzono pod śpiew chórów mieszanych oraz do pieśni i psalmów. Modny był taniec, który towarzyszył różnego rodzaju uroczystościom w pałacach, dworach i podczas świąt ludowych.

Kultura renesansu a wynalazek druku

Przedstawiciele renesansu wzorowali się na starożytnych tekstach filozofów. Jednak rozwój kultury zawdzięczamy wynalazkowi druku przez Gutenberga. Przyczynił się w ogromnym stopniu do podniesienia poziomu nauki. Językiem, którym posługiwali się władcy, duchowni oraz studenci na uniwersytetach, była łacina, ale coraz popularniejszy stawał się nasz narodowy język. Pisarze tworzyli utwory po polsku, czego przykładem jest Mikołaj Rej, który był prekursorem, a jego słynnym powiedzeniem było: Polacy nie gęsi, iż swój język mają.

Ogromny wkład do renesansu wniósł również Jan Kochanowski, choć na początku utwory tworzył po łacinie, to pisał głównie po polsku. Przedstawiciele odrodzenia wyrażali w swoich dziełach troskę o Polskę i byli zaniepokojeni niektórymi nurtami i wydarzeniami w życiu społecznym. Język polski powoli zastępował łacinę i zaczęto na większą skalę zaczęto przekładać książki na nasz ojczysty język, a jako jedna z pierwszych, była Biblia. W renesansie wydano pierwszy słownik języka polskiego oraz podręcznik do gramatyki. Z końcem XVI w. interesowano się w większym stopniu muzyką i teatrem, a książę Władysław przywiózł z zagranicy nowy gatunek dramatyczno-muzyczny, który dał podwaliny pod operę.

Rozwój szkolnictwa

Powstawały kolegia, gimnazja, szkoły średnie oraz wyższe. Obowiązywało nauczanie świeckie, a dzięki niemu Polacy potrafili czytać i pisać. Nastąpił też rozwój w dziedzinie: astronomii, prawa oraz nauk humanistycznych i politycznych, reprezentowanych przez Piotra Skargę i Andrzeja Frycza Modrzewskiego. Przedstawiciele rodów szlacheckich wyjeżdżali na studia do Bolonii i Padwy. Renesans obfitował w odkrycia naukowe w dziedzinie fizyki, astronomii i matematyki. Wówczas Mikołaj Kopernik napisał: O obrotach sfer niebieskich, twierdząc, że to nie Ziemia jest centrum wszechświata, jak wcześniej sądzono, ale słońce. W 1582 r.

Polska wprowadziła jako pierwsza kalendarz gregoriański. Ojczyzna się rozwijała politycznie i kulturowo, stając się pośrednikiem między zachodem a wschodem Europy. W tym czasie Polska szczyciła się największymi osiągnięciami w swojej historii. Nasz kraj miał też najnowocześniejszy system polityczny w Europie Środkowej. Tylko u nas panowała demokracja szlachecka, więc to obywatele decydowali w najważniejszych kwestiach dla Rzeczypospolitej. W odrodzeniu nastąpił rozwój kraju pod każdym względem, a Polska była potęgą, również militarną.

AM