Po zajęciu ziem polskich przez Zakon Krzyżacki rozwijała się chrystianizacja. W 1313 r. lokowano między innymi Glotowo., które stało się miejscem kultu Najświętszego Sakramentu.
Źródła z 1730 r. na temat Cudu Eucharystycznego podają następujące informacje:
„W miejscu, gdzie obecnie stoi kościół, pasący się wół znalazł Najświętszą Hostię, którą odgrzebał racicą, i rycząc upadł na kolana. Znaleziona Hostia została przez proboszcza przeniesiona w uroczystej procesji do kościoła i umieszczona w cyborium. W następnym dniu znowu znalazło ją bydło w tym samym miejscu. Zabrało więc ją wtedy duchowieństwo Dobrego Miasta, ale nazajutrz znowu powróciła (…) Wówczas zrozumiano, że Bóg chce ażeby w tym miejscu został wybudowany kościół”.
W miejscu cudu stoi świątynia
Wkrótce po tym wydarzeniu wybudowano świątynię i poświęcono ją Najświętszemu Sakramentowi. Cud Eucharystyczny uwieczniono w malowidle na sklepieniu kościoła. Przedstawia ono trzy woły klęczące przed wygrzebanym z ziemi Najświętszym Sakramentem. Obok umieszczono dwa napisy w języku łacińskim, które brzmią: „Benedicte omnes bestiae, pecora Domino -Błogosławcie Pana, zwierzęta dzikie i trzody” (Dn 3, 81) i drugi „Bos cognovit posfesforem Fuum – Wół rozpoznaje swego Pana” (Iz 1,3).
W październiku 1596 r. z sakramentarium w Głotowie wykradziono hostię, którą nienaruszoną odnaleziono 25 marca 1597 r pod mostem. Miało to miejsce w święto Zwiastowania. Początkowo umieszczono ją w kościele szpitalnym w Dobrym Mieście, a później przeniesiono do Głotowa.
W niespokojnym dla Polski XVII w. Głotowo pozostało oazą spokoju. Wojska szwedzkie, które dwukrotnie plądrowały Warmię, nie dotarły do Glotowa, zamieszkiwanego przez zamożnych chłopów żyjących z uprawy lnu i hodowli owiec.
Polska Kalwaria
Do Glotowa pielgrzymowało coraz więcej wiernych. 24 czerwca 1726 r. biskup Krzysztof Szembek konsekrował kościół. W latach siedemdziesiątych XIX w. świątynię wzbogacono o polichromię o tematyce biblijnej, odnoszącej się do Eucharystii. Malowidła przedstawiają postacie proroków: Daniela, Izajasza, Ezechiela, Jeremiasza oraz czterech ewangelistów.
Od momentu wybudowania Drogi Krzyżowej, Glotowo stało się centrum czcicieli Męki Pańskiej. 29 lipca 1878 r. zaczęto budowę Kalwarii Warmińskiej. Rozpoczął ją ks. Ferdynand Engelbrecht wspierany przez Jana Merterna, dziedzica z Glotowa, który po odbyciu pielgrzymki do Ziemi Świętej, postanowił wybudować kalwarię na wzór jerozolimskiej.
W czasie kulturkampfu, parafia nie mogła nabywać ziemi, więc dziedzic na swoje nazwisko zakupił duży areał ziemi i po pewnym czasie przekazał ją parafii. Wierni wspierali budowę ofiarami i pracą (70 tys. ochotników pracowało przy budowie Kalwarii Warmińskiej). W 1894 r. świątynia została poświęcona przez biskupa warmińskiego Andrzeja Thiela. W 1927 r. odnowiono wszystkie stacje i odrestaurowano figury.
Piękna Kalwaria niczym Jerozolima
Obecnie w Kalwarii jest czternaście kaplic stacyjnych, w tym trzy duże w formie małych kościołów, a także grota Matki Bożej z Lourdes i grota Pana Jezusa z Getsemani. Przy wszystkich kaplicach po bokach stoją figury aniołów, którzy trzymają zwoje pisma lub szarfy z tekstem z Pisma Świętego. Kalwaria mieści się w głębokiej dolinie, przez którą płynie rzeczka, przypominając tym biblijny potok Cedron w okolicach Jerozolimy. Trzy ostatnie stacje usytuowane są na szczycie góry.
arka